Nadpobudliwość psychoruchowa u dorosłych – z kim pracuję:

• z osobami przed diagnozą ADHD, podejrzewające u siebie ADHD lub inny rodzaj neuroatypowości
• z osobami bez objawów nadpobudliwości ruchowej, podejrzewające u siebie tzw. ADD
• z osobami chcącymi wykonać konsultację wraz z diagnozą
• z osobami chcącymi i zrozumieć diagnozę postawioną przez lekarza psychiatrę lub psychologa oraz omówić plan leczenia i terapii
• z osobami chcącymi rozpocząć psychoterapię / psychoedukację / trening umiejętności społecznych – związane z łagodzeniem doświadczanych objawów
• z parami/rodzinami szukającymi efektywnych metod na łatwiejsze funkcjonowanie z objawami ADHD

Diagnoza funkcjonalna ADHD:

• w ramach diagnozy ADHD praktykuję wykonanie testu przesiewowego, wywiadu diagnostycznego DIVA-5 oraz kwestionariusza SCID-5.

Cele terapii ADHD:

• zrozumienie przyczyn i konsekwencji zaburzenia
• wypracowanie efektywnych i trwałych rozwiązań funkcjonalnych w życiu prywatnym i zawodowym
• zwiększenie kontroli nad gonitwą myśli, obniżenie poziomu lęku, polepszenie nastroju
• polepszenie koncentracji i skupienia nad realizacją zadań, urealnienie poczucia czasu
• regulowanie emocji w kontakcie z sobą i środowiskiem

Objawy ADHD u dorosłych

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej określamy najczęściej skrótem ADHD. Pochodzi od angielskiego Attention Deficit Hyperactivity Disorder, terminu z czwartego wydania klasyfikacji Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders – DSM-IV – (1998).

Triada objawów ADHD: problemy z utrzymaniem uwagi, nadmierna impulsywność, nadruchliwość

Aktualne wydanie DSM-V wymienia następujące kryteria diagnostyczne:

A. U osoby badanej występuje trwały wzór zaburzeń uwagi i/lub nadruchliwości — impulsywności, który zakłóca funkcjonowanie i rozwój, a charakteryzuje się 1. i/lub 2.:

1. Nieuwaga

Sześć (lub więcej) z następujących objawów musi się utrzymywać przez co najmniej 6 miesięcy w stopniu, który jest niezgodny z poziomem rozwoju oraz bezpośrednio negatywnie wpływa na życie społeczne i szkolne/zawodowe.
Uwaga: Objawy nie są spowodowane zachowaniami opozycyjno-buntowniczymi, wrogością lub niezrozumieniem zadania/instrukcji. W przypadku starszych nastolatków i dorosłych (w wieku 17 lat
i starszych) wymagane jest co najmniej pięć objawów.

1. Osoba badana nie jest w stanie skoncentrować się na szczegółach podczas zajęć szkolnych, pracy lub w czasie wykonywania innych czynności (np.: omija lub gubi dane, praca jest niedokładna).
2. Ma trudności z utrzymaniem uwagi na zadaniach i grach (np.: trudności z koncentracją na wykładzie, rozmowie lub długim czytaniu).
3. Często wydaje się, że nie słucha tego, co się do niej mówi (nawet w przypadku braku jakichkolwiek widocznych rozpraszających bodźców).
4. Nie jest w stanie wykonać następujących po sobie instrukcji lub skończyć wykonywanej pracy albo innych obowiązków (np.: zaczyna zadanie, ale szybko traci koncentrację i zmienia aktywność).
5. Często ma trudności z zorganizowaniem sobie pracy lub innych zajęć (np.: trudności w zarządzaniu kilkoma zadaniami; trudności w utrzymaniu rzeczy w porządku; bałagan, chaotyczna praca; słabe zarządzanie czasem, niedotrzymywanie terminów).
6. Często unika, nie lubi lub nie chce angażować się w zadania, które wymagają dłuższego wysiłku umysłowego (np.: nauka szkolna lub odrabianie prac domowych; u nastolatków i osób starszych sporządzanie raportów, wypełnianie formularzy, przeglądanie długich dokumentów).
7. Często gubi rzeczy niezbędne do pracy lub innych zajęć (np.: przybory szkolne, ołówki, książki, narzędzia, portfel, klucze, dokumenty, okulary, telefony komórkowe).
8. Często łatwo rozprasza się pod wpływem zewnętrznych bodźców (u starszych nastolatków i dorosłych mogą występować niepowiązane myśli).
9. Często zapomina o różnych codziennych sprawach (np.: o robieniu porządków lub robieniu zakupów; u starszych nastolatków i dorosłych zapominanie o oddzwonieniu, zapłaceniu rachunków, spotkaniu).

2. Nadruchliwość i impulsywność

Sześć (lub więcej) z następujących objawów musi się utrzymywać przez co najmniej 6 miesięcy w stopniu, który jest niezgodny z poziomem rozwoju oraz bezpośrednio negatywnie wpływa na życie
społeczne i szkolne/zawodowe.

Nadruchliwość

1. Ma często nerwowe ruchy rąk lub stóp bądź nie jest w stanie usiedzieć w miejscu.
2. Wstaje z miejsca w sytuacjach wymagających spokojnego siedzenia (np.: opuszcza swoje miejsce w klasie, biurze lub innym miejscu pracy bądź w innych sytuacjach wymagających pozostawania na miejscu).
3. Chodzi po pomieszczeniu lub wspina się na meble w sytuacjach, gdy jest to zachowanie niewłaściwe. (Uwaga: u młodzieży i dorosłych może być odczuwanie niepokoju).
4. Często ma trudności ze spokojnym bawieniem się lub odpoczywaniem.
5. Często jest w ruchu; „biega jak nakręcony” (np.: nie jest w stanie usiedzieć lub czuje się nieswojo, będąc dłużej w restauracji, na spotkaniu itd.; przez innych może być postrzegany jako niespokojny, trudno za nim nadążyć).
6. Często jest nadmiernie gadatliwy

Impulsywność

1. Wyrywa się z odpowiedzią, zanim pytanie zostanie do końca sformułowane (np.: kończy zdanie za innych, nie potrafi zaczekać na swoją kolej w rozmowie).
2. Często ma kłopoty z zaczekaniem na swoją kolej (np.: podczas oczekiwania w kolejce).
3. Często przerywa lub przeszkadza innym (np.: wtrąca się do rozmowy lub zabawy; rozpoczyna korzystanie z cudzych rzeczy bez pytania lub pozwolenia; młodzież i dorośli mogą ingerować
   lub przejąć to, co robią inni).

B. Kilka objawów nieuważności lub nadruchliwości, impulsywności było obecnych przed 12. rokiem życia.
C. Kilka objawów nieuważności lub nadruchliwości, impulsywności występuje w dwóch lub więcej sytuacjach (np.: w domu, w szkole lub pracy, z przyjaciółmi lub krewnymi, w innych obszarach działania).
D. Istnieją wyraźne dowody, że objawy zakłócają lub obniżają jakość funkcjonowania społecznego, szkolnego lub zawodowego.
E. Objawy nie występują w przebiegu schizofrenii lub innych psychoz i nie można ich trafniej uznać za objawy innego zaburzenia psychicznego (np. zaburzeń nastroju, lękowych, dysocjacyjnych lub
nieprawidłowej osobowości).

Podtypy ADHD według klasyfikacji DSM-V

Podtyp z przewagą zaburzeń koncentracji uwagi

Podtyp z przewagą nadruchliwości i nadmiernej impulsywności

Typ mieszany